Kompetencje w czasie pandemii

W sytuacji nagłego lockdownu, na potrzeby pracy operacyjnej niemal obligatoryjnym w wielu branżach stały się kompetencje cyfrowe, umiejętność pracy zdalnej, rozwój umiejętności komunikacyjnych z wykorzystaniem technologii cyfrowych czy zdalne zarządzanie zespołami rozproszonymi. Nastąpiła istotna zmiana sposobu pracy z „work life balance” na „work life integration”. Kluczowe stały się takie umiejętności jak szybkie uczenie się, samodzielność w poszukiwaniu rzetelnych danych i informacji, otwartość na zmiany i chęć wykorzystywania nowych technologii. Pracodawcy nadal oczekują proaktywności w pracy w niekontrolowanym środowisku i umiejętności wykorzystywania okazji.

Wielu pracowników miało trudności w przestawieniu się na brak fizycznego kontaktu ze współpracownikami i komunikacją zdalną. Dlatego też ważnymi stały się umiejętności automotywacji i szybka analiza sytuacji na potrzeby podejmowania decyzji w niepewnych sytuacjach. Po roku wielu z nas może stwierdzić, że udało nam się je opanować przynajmniej na podstawowym poziomie.

W kontekście pracy w wymiarze strategicznym, potrzeba będzie rozwoju kompetencji również innych obszarów wiedzy, umiejętności i postaw. Jedną z nieustannie powtarzających się i zarazem ważnych dla pracodawców umiejętności jest empatia, ale także kreatywność, aktywne słuchanie i umiejętność komunikacji w różnych środowiskach kulturowych, również w czasie pracy w stresie w sytuacjach niepełnych i niepewnych danych.

Praca zdalna przyspieszyła proces automatyzacji w Polsce przynajmniej o kilka lat. Wpływ maszyn wirtualnych, Internetu rzeczy (IoT), symulacje wirtualne w tym cyfrowe bliźniaki (Digital Twin) na przedsiębiorstwa przyszłości (Industry 4.0) jest oczywisty i trendu tego już nie da się odwrócić. Decyzje dotyczące zmian w przedsiębiorstwie i automatyzacji procesów często wspierane są symulacjami w oparciu o duże zbiory danych (Big Data). Osobiście uważam, że obszar ten nadal jest niewykorzystany w większości firm, a poszukiwanie korzyści dla pracowników i managerów różnego szczebla odkrywane z analiz danych, pozostaje nadal dużym potencjałem i obszarem do doskonalenia w firmach.

Mówiąc o kompetencjach przyszłości, które powiązane są z procesami pracy zdalnej i automatyzacji procesów, nie można pominąć umiejętności analizy strumieni danych czy analizy obrazów. Umiejętności statystyczne pracowników i modelowanie matematyczne w połączeniu z logicznym myśleniem i kreatywnością w zakresie możliwych analiz statystycznych, nadal pozostaje dużym wyzwaniem. Dotyczy to zarówno obszaru analiz funkcji liniowych przez analizy zbiorów rozmytych, sztuczną inteligencję, sieci neuronowych, deep learning i machine learning, które mogą być wsparciem w odkrywaniu wartości z dużych zbiorów danych. Na rynku zdecydowanie brakuje specjalistów z takimi umiejętnościami. W kontekście kompetencji przyszłości ważnymi są również takie umiejętności jak bezpieczeństwo danych, bezpieczeństwo w sieci, umiejętności związane z elektroniką i pojazdami elektrycznymi. Ważna będzie wiedza w obszarze technik wytwarzania, robotów, technik związanych z obróbką plastyczną oraz technologii związanych z samochodami elektrycznymi czy drukiem 3D. Przyszłością będą drukarki 3D, na których w warunkach domowych będziemy mogli produkować niezbędne w życiu codziennym elementy.

Już teraz podkreśla się wagę podejścia interdyscyplinarnego i tak będzie w przyszłości. Warto rozwijać umiejętności multidyscyplinarności inżynieryjnej w projektowaniu rozwiązań z rozumieniem użytkownika i jego potrzeb, znajomości metodologii rozwiązywania problemów i analizy przyczyn i skutków wad w procesach produkcyjnych. Innymi obszarami istotnymi w przyszłości są automatyka przemysłowa i projektowanie sterowników czy komunikacja z maszynami (HMLV).

Przyszłość dla wielu z nas nadal jest niepewna. Pewne jest już praktycznie, że firmy pozostaną na stałe przy obecnym sposobie pracy, wprowadzając w dużym stopniu pracę zdalną lub hybrydową. Warto wspierać pracowników w tych zmianach. Dobrymi praktykami w kontekście pozytywnych zmian są na pewno: szanowanie niepokoju w czasie kryzysu, otwarta i szczera komunikacja z managerami i w całej firmie, krótkie precyzyjne komunikaty i wsparcie narzędziowe prostymi, ale użytecznymi narzędziami do pracy zdalnej.

Dr inż. Magdalena Graczyk-Kucharska

Adiunkt na Wydziale Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej. Uczestniczyła w wielu projektach krajowych i zagranicznych na styku edukacji i biznesu. Posiada wieloletnie doświadczenie w zakresie prowadzenia badań ilościowych i jakościowych oraz analiz dotyczących zapotrzebowania na kompetencje. Współautorka koncepcji systemu informatycznego w obszarze zarządzania zasobami ludzkimi, obecnie odpowiedzialna za jego wdrażanie i rozwój. Brała udział w stażach międzynarodowych m.in. University of California Berkeley. Autorka i współautorka kilkudziesięciu prac naukowych i raportów poświęconych zarządzaniu zasobami ludzkimi i zarządzaniu wiedzą. Współautorka monografii z 2020 roku dostępnej online pn. „Wyzwania nowoczesnego zarządzania zasobami ludzkimi”.