Gaudí – czarodziej architektury

ROZMAWIA: Dominika Job
ZDJĘCIA: Maciej Kaczyński © CK ZAMEK

Ogromną zaletą wystawy jest jej lokalizacja w sercu Poznania. Dostęp do wielu eksponatów, które przybliżają twórczość genialnego umysłu Gaudíego, sprawia, że można poczuć się jak w Barcelonie. Charo Sanjuán Gómez – kuratorka wystawy – podkreśla, że ekspozycje mają pokazać Gaudíego nie tylko jako twórcę rozbuchanych fasad, ale przede wszystkim jako nowatora architektury. Pozwalają przyjrzeć się z pozoru nieokiełznanym formom, które zostały zbudowane na bardzo logicznych, przemyślanych konstrukcjach.

Wystawa podchodzi metodycznie do nowatorskich technik, które wyróżniały twórczość artysty. Prezentuje projekty budynków pełnych nieregularnych, inspirowanych naturą kształtów i parabolicznych łuków. Gaudí planował je, tworząc nie tylko rysunki architektoniczne, ale także budzące podziw modele sznurowe. Za pomocą zwieszonych sieci sznurków z obciążnikami sprawdzał, jakie kształty przyjmą elementy jego budynków. Badał możliwości, na które mógł sobie pozwolić w projekcie: zależności przestrzenne, obciążenia i naprężenia, jakim podlegają części budynków. Patrząc na współczesne reinterpretacje modeli Gaudíego pokazane na wystawie, warto zerknąć w ich lustrzane odbicia. To, co zwiesza się ku dołowi, w odbiciu pnie się do góry. Widzimy już zarys, schemat projektowanych sklepień, filarów, wież czy kopuł. Można zbadać schemat nawy głównej Sagrady Familii – najbardziej znanego dzieła Gaudíego.

Sztuka wiecznie żywa 
– Zbiory prezentowane w Zamku pochodzą z kilkunastu różnych instytucji i źródeł prywatnych, m.in. Fundacji przy kościele Sagrada Familia oraz instytucji, które mieszczą się w budynkach autorstwa Gaudíego – zaprasza Dorota Żaglewska, jedna z przewodniczek po wystawie. Wypożyczone z Fundacji Catalunya La Pedrera modele sznurowe pokazują, jak kształtowała się myśl Gaudíego o projekcie, do jakiej fantazyjnej i nowatorskiej, a jednocześnie możliwej do zrealizowania wizji prowadziły go takie modele. Pierwszą część wystawy wypełniają przede wszystkim obiekty związane z Sagradą Familią. Właśnie mija 140 lat od początku budowy świątyni, dzieła nieskończonego i wiecznie żywego, które – owiane aurą tajemniczości – nieustannie zachwyca turystów i znawców sztuki.

Twórczy rozmach
Kolejna część wystawy poświęcona jest głównie, choć nie tylko, budynkom mieszkalnym. Gaudí realizował projekty ze swobodą i rozmachem, szukał więc zleceniodawców nie tylko majętnych, ale także gotowych na pewne ryzyko artystyczne. Najważniejszym mecenasem i zleceniodawcą okazał się Eusebi Güell. To dla niego Gaudí zaprojektował między innymi dobrze znany Park Güell, który początkowo miał być zatopionym w zieleni, ekskluzywnym osiedlem mieszkaniowym. Ostatecznie powstał w tym miejscu ogród miejski z elementami małej architektury, który przyniósł Güellowi rodzaj kulturalnego prestiżu.

Roślinność, woda, słońce i cień zwykle stanowiły dla Gaudíego podstawy planowania parków czy rezydencji. Miał wyjątkowe wyczucie specyfiki terenu i szacunek do miejsc, w których tworzył. Nie ingerował w warunki naturalne otoczenia, a wydobywał z nich to, co najlepsze. Naśladował naturę, zamiast ją korygować.

Kunszt zdobienia
Rozwiązania Gaudíego były zawsze konstrukcyjnie pomysłowe i estetycznie imponujące. Wystawa pokazuje zdobienia domu Casa Vicens, które powstały z inspiracji rosnącymi tam aksamitkami i palmami karłowatymi. Gaudí postanowił uczynić je jednymi z głównych bohaterek spektaklu wizualnego na terenie Casa Vicens. Z kolei w innej części wystawy ogromna makieta przybliża projekt Casa Milà. Nowatorskie rozwiązanie fasady kamienicy, która stała się wielkim rzeźbiarskim dziełem, dzisiaj budzi zachwyt, dawniej jednak było obiektem złośliwych żartów. Na wystawie można obejrzeć także meble, lampy, witraże, drzwi, klamki oraz inne elementy wystroju, które Gaudí projektował do mieszkań na pierwszych piętrach Casa Calvet, Casa Batlló czy Casa Milà. Płytki ze ścian wewnętrznego dziedzińca czy rzeźbiarskie wyloty wentylacyjne – wszystko to stawało się dziełem sztuki, pełniąc zarazem swoją funkcję w całym założeniu mieszkalnym. Gaudí wszędzie stosował ciekawe patenty, praktyczne i dekoracyjne jednocześnie.

Dziesięć lat po śmierci architekta spłonęła jego pracownia, dlatego niewiele modeli czy rysunków zachowało się w oryginale. Wystawa w CK Zamek daje możliwość przyjrzenia się z bliska twórczości mistrza, poznaniu jego artystycznej wizji i zanurzenia się w umysł genialnego twórcy poprzez dogłębną analizę jego warsztatu. Umożliwia przyjrzenie się spuściźnie Gaudíego oraz fenomenowi Barcelony − miasta, w którym artysta pracował. Wskazuje także na historyczne źródła jego inspiracji.
Ekspozycji towarzyszy bogaty program edukacyjny obejmujący wykłady, spotkania, warsztaty, oprowadzania, lekcje dla szkół. W otwartej przestrzeni Holu Wielkiego Zamku umieszczono też wystawy towarzyszące. W marcu i kwietniu pokazywano rysunki architektoniczne budowy i licznych przebudów Zamku Cesarskiego, powstałych przez dziesięciolecia istnienia gmachu. Druga wystawa, czynna w maju i czerwcu, stanowi okazję do zastanowienia się nad związkami świata przyrody ze sztuką i architekturą, biorąc za punkt wyjścia fotografie owadów.

Wystawa GAUDÍ w CK ZAMEK potrwa do 3 lipca 2022 roku.
Szczegóły znajdziecie >> www.ckzamek.pl/wydarzenia/7695-antoni-gaudi-wystawa-juz-od-503-w-zamku