Podpiszesz się za mnie?

TEKST: Anna Zbierska

Adwokat i Audytor Śledczy.
Senior Associate w SMM Legal

Czasami prośby dotyczą podpisania się na kartce urodzinowej, a czasami podpisania istotnych pism, ofert lub umów. Nieplanowana nieobecność w biurze z powodu choroby czy innej przeszkody może przydarzyć się każdemu. Jednocześnie nie zawsze wśród pozostałych w pracy osób obecny będzie ktoś, kto może reprezentować pracodawcę.

Kierując się dobrymi intencjami, realizujemy skierowaną do nas prośbę bez wahania, nieświadomi, co grozi za podrobienie podpisu. Podnoszonym usprawiedliwieniem jest zgoda osoby, za którą złożony został podpis. Czy jednak jest ona wystarczająca, by uchronić nas od odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa karnego?

Co grozi za podrobienie podpisu według k.k.?

Zgodnie z art. 270 k.k. – kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Wskazany przepis przewiduje odpowiedzialność karną za kilka czynności skierowanych przeciwko wiarygodności dokumentu. Karalne jest zarówno podrobienie, przerobienie dokumentu w celu użycia za autentyczny, jak i jego wykorzystanie, chociażby sprawca sam nie dokonał podrobienia lub przerobienia.

Jak odróżnić te czynności?

Podrobienie i przerobienie dokumentu

Podrobieniem dokumentu będzie każde działanie, którego celem jest wykonanie imitacji dokumentu autentycznego, np. poprzez stworzenie pozorów, że pochodzi on od innej osoby. Za takie uznawane jest np. podpisanie dokumentu cudzym imieniem i nazwiskiem. Przerobieniem dokumentu będzie natomiast wprowadzenie zmian w dokumencie autentycznym przez osobę nieuprawnioną, w tym również dopisanie dodatkowej treści. Ustawodawca nie uzależnił odpowiedzialności karnej od braku zgody osoby, w imieniu której złożony został fałszywy podpis. Przepisy mają chronić wiarygodność dokumentów funkcjonujących w obrocie prawnym, a więc dobro prawne o charakterze powszechnym, a nie indywidualnym (jak np. cześć i dobre imię konkretnej osoby).

Zgoda osoby, której podpis został podrobiony na dokumencie, nie wyłącza bezprawności czynu, a w konsekwencji nie wyłącza odpowiedzialności karnej za to przestępstwo. Warto jednak wskazać, że działanie za zgodą osoby, wyrażoną jeszcze przed podrobieniem podpisu, może mieć wpływ na wymiar kary. Oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu, sąd będzie bowiem brał pod uwagę m.in. czy sprawca podrobił podpis dla własnych celów (np. chcąc uzyskać zaświadczenie, którego nie powinien otrzymać), czy też jego zachowanie wynikało z innych okoliczności, np. nieobecności osoby uprawnionej do złożenia podpisu w ostatnim dniu terminu na złożenie dokumentu.

Tożsamą odpowiedzialność może ponieść także osoba, która mając świadomość, w jaki sposób został sporządzony dokument, posłuży się nim jako autentycznym, np. przedłoży w urzędzie, przekaże kontrahentowi itd. Ponadto, kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 grozi również osobie, która wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu (np. pracodawcy wykorzystującemu uzależnienie pracownika, który działa w obawie przed utratą pracy) oraz tym, którzy, chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłaniają ją do tego lub swoim zachowaniem ułatwiają jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji.

Podrobienie podpisu – podsumowanie

Czy zatem, gdy ktoś poprosi cię o podpisanie kartki okolicznościowej w jego imieniu, powinieneś odmówić z uwagi na ryzyko odpowiedzialności karnej? W świetle przepisów prawa karnego nie musisz tego robić. Karalne będzie podrobienie lub przerobienie tylko takiego przedmiotu lub nośnika informacji (np. pisma, notatki, oświadczenia), z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. Inne notatki, oświadczenia i zapiski (np. kartki, listy z wakacji) nie stanowią dokumentu w rozumieniu przepisów prawa karnego. Nawet ich podrobienie nie będzie rodzić konsekwencji prawno-karnych. Kary za podrobienie dokumentu mogą być bardzo dotkliwe i zostać wymierzone nie tylko temu, kto faktycznie podrobił dokument, ale w niektórych przypadkach także temu, kto o podrobienie swojego podpisu poprosił. Nie każdą nieobecność w pracy jesteśmy w stanie zaplanować, dlatego warto już wcześniej zadbać o przygotowanie np. odpowiednich pełnomocnictw. Pomocy w znalezieniu optymalnych rozwiązań może udzielić adwokat lub radca prawny. Profesjonalny pełnomocnik zapewni także odpowiednie wsparcie w sytuacji, w której dokument został już podrobiony.

„PROSTO O PRAWIE”
– CYKL 12 FELIETONÓW PRAWNYCH O TYM CO TRUDNE ACZ WAŻNE, PRZYGOTOWANYCH PRZEZ PRAWNIKÓW.

Szanowni Państwo, jest nam niezwykle miło zaprezentować powyższy artykuł. Przez najbliższy rok, wraz z zespołem kancelarii SMM LEGAL, będziemy prezentowali Państwu najistotniejsze zagadnienia dotyczące prawa i wyzwań, jakie prawo i współczesna rzeczywistość stawia przed przedsiębiorcami. Naszą dewizą jest mówić prosto o rzeczach skomplikowanych. W przypadku pytań zachęcamy Państwa do kontaktu. Autorzy są ekspertami w jednej z największych polskich kancelarii SMM LEGAL Maciak Mataczyński Czech Sikorski sp.j. www.smmlegal.pl