Szabat

ROZMAWIA: KAROLINA MICHALAK
ZDJĘCIE: SŁAWOMIR BRANDT

Dlaczego Szabat jest tak ważny w tradycji żydowskiej?
Szabat upamiętnia dzień, w którym Stwórca odpoczął po stworzeniu świata. Nie jest to jednak typowy dzień odpoczynku, ale dzień, który wyróżnia się od pozostałych dni
tygodnia. Tego dnia oddajemy się modlitwie, skupiamy na sferze duchowej i radujemy z tego, co mamy i z kim jesteśmy. Wyznacznikiem prawidłowego odbycia
szabatu jest Oneg Szabat, co oznacza Radość.

Jak celebrujecie Szabat?
Czynności związane ze świętem zostały ściśle określone i zgodnie z żydowską tradycją, ale też chęcią i duchową potrzebą celebrujemy
ten czas wspólnie z członkami naszej lokalnej społeczności. Modlimy się i jemy razem, jak wielka rodzina. Szabat rozpoczyna się w
piątek o zachodzie słońca i kończy w sobotę
po zachodzie słońca hawdalą. Kobieta – gospodyni – zapala świece osadzone w srebrnych lub mosiężnych szabaśnikach i błogosławi sobotę. Kolejno przechodzimy do synagogi, w której uczestniczymy w nabożeństwie. Kobiety w obrządku ortodoksyjnym siadają oddzielnie. By nie rozpraszać mężczyzn w modlitwie, oddzielone są przegrodami zwanymi mechicami.
Modlitwę w języku hebrajskim odmawia mężczyzna zwrócony tyłem do wiernych. Następnie kontynuujemy szabatowy wieczór, który rozpoczyna się ceremoniałem odmówienia kiduszu – modlitwy nad winem błogosławiącej nadchodzący Szabat. Osoba prowadząca ceremoniał trzyma w ręku kielich z winem lub sokiem. Zgodnie z tradycją wino powinno być koszerne, słodkie i czerwone. Dzisiaj na przykład spożywaliśmy sok z winogron, który religia judaistyczna również dopuszcza do spożycia, ponieważ w modlitwie pojawia się określenie owoców winorośli, jako symbol radości. Nim przystąpimy do szabatowej kolacji, która jest nierozerwalnym elementem święta, musimy obmyć dłonie. Udajemy się w tym celu do pomieszczenia, w którym polewa się dłonie wodą specjalnym do tego celu przygotowanym naczyniem z dwoma uszami. Rozpoczynamy od polewania prawej dłoni. Palce powinny być delikatnie rozszerzone, aby woda przelała się pomiędzy nimi. Przy tym rytuale również odmawiamy błogosławieństwo. Po dokonaniu ablucji wracamy do pięknie i suto zastawionego stołu, przy którym prowadzący, pochylając się nad dwiema chałkami, które symbolizują mannę z nieba zesłaną Izraelitom na pustyni, wypowiada modlitwę. Chałki leżą na specjalnym platerze przykrytym serwetą symbolizującymi Szabat. Następnie Przewodnicząca Gminy Wyznaniowej Żydowskiej życząc Szabat Szalom, podaje uczestnikom połamaną chałę i zaprasza do spożywania posiłku.

Czy osoby nie będące wyznania judaistycznego mogą przyłączyć się do Was i wraz z Wami świętować ten czas?
Oczywiście. Jesteśmy otwarci na osoby zainteresowane religią oraz kulturą żydowską. Podczas Szabatu korzystamy z modlitewników, w których hebrajski tekst występuje na przemian z polskim tłumaczeniem. Misją Gminy Wyznaniowej Żydowskiej jest edukacja, upowszechnianie wiedzy na temat dziedzictwa i tradycji judaistycznej oraz porządkowanie cmentarzy żydowskich, które są największą świętością, ponieważ tam zmarli czekają na Mesjasza. Jesteśmy także organizatorami i partnerami wielu wydarzeń kulturalnych, które dzieją się w naszym mieście, chętnie prowadzimy wykłady dla uczniów i studentów, a także oprowadzamy po siedzibie naszej Gminy po wcześniejszym uzgodnieniu terminu. Już teraz zapraszamy wszystkich na kolejną edycję ogólnopolskich Dni Judaizmu, które tradycyjnie odbędą się 17 stycznia, w wigilię Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan.

Gdzie się teraz znajdujemy?
Budynek przy ul. Stawnej, w którym się znajdujemy to siedziba gminy. Zbudowano go przed I wojną światową. W okresie międzywojennym znajdowała się tutaj między innymi Żydowska Biblioteka oraz tętniło życie społeczności żydowskiej. Swoje biura miały tutaj również organizacje żydowskie. Po wojnie wykorzystywany był na magazyny Archiwum Państwowego. Budynek odzyskaliśmy dopiero
w 2003 roku i stopniowo przystąpiliśmy do jego modernizacji oraz przystosowania do swoich potrzeb. W tej chwili jest to miejsce spotkań wyznawców judaizmu, kontemplacji i modlitwy, a także umacniania więzi osób o tej samej wierze, kulturze i tradycji. Dzięki temu, że mamy już swoje stałe miejsce, łatwiej jest trafić do nas osobom, którym judaizm jest bliski sercu i tym, którzy szukają swoich żydowskich korzeni.